Berserkowie w niedźwiedzich skórach
W zamierzchłych czasach ludzie ubierali się w niedźwiedzie skóry, wierząc, że zapewni im to ich siłę. To samo tyczyło się jego kości, które były używane do tworzenia rozmaitych przedmiotów. Byli przekonani, że w ten sposób przejdzie na nich duchowa i fizyczna moc związana z niedźwiedziem. Takie zachowanie można było zaobserwować u różnych kultur w starożytnych i późniejszych czasach.
Wydaję mi się, że najlepszym przykładem będą tutaj berserkowie, nordyccy wojownicy, którzy na polu bitwy występowali tylko i wyłącznie w zwierzęcych skórach, głównie w niedźwiedzich. Nie ubierali na siebie zbroi, byli głęboko przekonani o tym, że w momencie przyodziania skóry z niedźwiedzia wstępuje w nich nadludzka siła. Wpadali przy tym w szał bojowy, który miał wzbudzać ogromny strach w ich przeciwnikach. Do boju ruszali rozwścieczeni, co jeszcze bardziej podkreślało ich zwierzęcą naturę. W panteonie bogów nordyckich najważniejszą personą był Odyn, który w mitach także przybierał postać niedźwiedzia. Z tego powodu berserkowie uważali się za wybrańców praojca wszystkich ludzi. Podania historyczne mówią o tym, że ci wojownicy w zależności od swego opiekuna formowali się w watahy, składające się z kilku osób (Gdy wilk był opiekunem) lub podróżowali samotnie (Gdy opiekunem był niedźwiedź), lecz gdy nadeszła wojna wszyscy razem ruszali do ataku.
Warto przeczytać: Znaczenie tatuażu wilka.
Niedźwiedzi opiekun indiańskich plemion
Najstarsze plemię rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej, czyli lud Haidy widział w niedźwiedziu wielkiego opiekuna, który utożsamiany był z macierzyństwem, ochroną, duchowością oraz mądrością. U Dakotów z kolei zwierzę to związane było ściśle z uzdrawianiem i medycyną. Indiańska legenda mówi o tym, że chory niedźwiedź został uleczony po zjedzeniu liści z rośliny szczawiu sekwoi. Przywrócony błyskawicznie do zdrowia postanowił podzielić się tą wiedzą z ludem Dakotów, by oni również mogli leczyć skutecznie swoich współplemieńców.
W wierzeniach Indian był także symbolem wolności i rytuałów przejścia. Oprócz tego widziano w nim równowagę ducha, ponieważ mimo swej ogromnej siły, niedźwiedź jest zwierzęciem kochającym spokój. Podobnie jak berserkowie lubowali się w noszeniu jego skóry, lecz nie było to związane z walką, tylko z byciem bliżej natury.
Warto przeczytać: Plemienne tatuaże - ich historia i znaczenie.
Niedźwiedź wcieleniem celtyckiej bogini
Starożytni Celtowie utożsamiali niedźwiedzia z mocą Księżyca. Od wieków kojarzony był z kobiecą energią, tak więc tutaj to zwierzę symbolizuje rodzenie i opiekę nad dziećmi, macierzyństwo i zaciekłą ochronę swoich bliskich. Powiązany jest także z boginią Artio, która była przedstawiana na tronie, u którego boku siedział potężny niedźwiedź. Celtowie wierzyli, że bogini skupia w sobie płodność i ochronę ich ludu. Miała również być odpowiedzialna za transformację pór roku. Sprowadzała zimę, kiedy potrzebowała odpoczynku, a gdy przebudzała się z długiego snu, na Ziemi nastawało lato. Widać tu bezpośrednie nawiązanie do hibernacji, jaką co roku przechodzą niedźwiedzie. Pomimo iż zwierzę w głównej mierze wiązane było ze spokojem i macierzyństwem, to jego wpływ był widoczny również w celtyckim wojsku, w końcu niedźwiedź jest bardzo silny i starożytni wojownicy pragnęli być tak samo potężni, jak on.
Niedźwiedź patronem polowań i łowców
Mitologia starożytnej Grecji i Rzymu była bliźniaczo do siebie podobna. W obu tych przypadkach występowała bogini, która była patronem lasów i łowów, jej imię w zależności od regionu brzmiało Diana lub Artemida. Tak samo, jak w wierzeniach celtyckich przypisywana była mocy Księżyca. Konstelacje gwiazd, takie jak Wielka i Mała Niedźwiedzica były z nią utożsamiane. Jej wizerunek często przedstawiany był w towarzystwie jelenia, wilka, czy chociażby niedźwiedzia. Dwóch ostatnich słynie z doskonałych umiejętności do polowania, więc symbol niedźwiedzia można połączyć ze sprawnością i mocą łowiecką. Wyznawcy Artemidy, by zwiększyć swoje zdolności w tym aspekcie, doczepiali do ubrań elementy pochodzące z niedźwiedzi np. pazury, zęby i tym podobne.
Niedźwiedź jako święta wyrocznia
Pora przenieść się na tereny azjatyckie. W tradycji japońskiej niedźwiedzie są odzwierciedleniem mądrości, stoickiego spokoju, cierpliwości, siły i życzliwości. Pierwsi Japończycy, zwani Ajnowami w swojej mitologi posiadali niedźwiedzia w charakterze świętej wyroczni. Podobnie jak Indianie wierzyli, że nie tylko ludzie mają duszę, a wszystko, co nas otacza łącznie z roślinami i zwierzętami. Z tego powodu niedźwiedź był dla nich duchową istotą o specjalnych właściwościach. Obecny był również przy okazji różnorakich rytuałów związanych z ich ludowymi wierzeniami. W chińskiej symbolice niedźwiedź kojarzony jest z męską energią – Yang, co wiąże się z siłą, dominacją oraz mocnym autorytetem. Według jednej z tamtejszych legend, jeśli w snach kobiety pojawiał będzie się niedźwiedź, urodzi ona syna. Zwierzę to oznaczało także macierzyńską mądrość. Przyszła kolej na Rosję, gdzie niedźwiedź był bardzo istotny dla rdzennej ludności. W dawnych czasach na tamtych ziemiach odbywał się rytuał polegający na czczeniu niedźwiedzia, który miał sprowadzić obfitość w postaci pożywienia dla całego plemienia. Starożytne ludy wierzyły, że ich wielkim przodkiem był niedźwiedź, a oni są jego potomkami. Wiązali go z rodziną i małżeństwem, był głęboko zakorzeniony w ich kulturze.
Warto przeczytać: Historia japońskiej sztuki tatuażu z Yakuzą w tle.
Niedźwiedź polarny czczony przez Eskimosów
Do tej pory mówiliśmy o niedźwiedziu, który występuje na terenach, które doskonale znamy, lecz nie można zapomnieć o polarnym gatunku tego zwierzęcia. Mieszkańcy mało przystępnego regionu, jakim jest Arktyka, czyli Eskimosi od wieków są z nim kulturowo związani. Uważają, że jest inkarnacją Wielkiego Ducha, Tuurngasuk. Niedźwiedzie polarne podziwiane są za wyjątkowe umiejętności łowieckie, a w ich legendach często wspomina się o bezgranicznej miłości niedźwiedzia do swoich młodych. Nieńcy, lud żyjący na skutej lodem Syberii wierzy, że noszenie przy sobie zębów niedźwiedzia polarnego, będzie chronić ich przed wszelakim złem i krzywdą.
Panda odzwierciedleniem energii Yin i Yang
Biały gołąb jest symbolem pokoju, a ja uważam, że bezsprzecznie powinna zostać nim panda. Te sympatyczne niedźwiadki spędzają całe dnie na zabawie, nie robiąc nikomu krzywdy. Są jednymi z najbardziej rzadkich i zarazem popularnych niedźwiedzi na całym świecie. Przypisuje im się takie znaczenia jak szczęście, harmonia oraz równowaga. W chińskich legendach od niepamiętnych czasów utożsamiane są z symbolem Yin i Yang, co jest zasługą ich niepowtarzalnego wyglądu, czyli biało-czarnego umaszczenia futra. Pozwolę sobie w tym miejscu wspomnieć również o misiu Koala, który w folklorze Aborygenów uważany jest za strażnika ludzkich wspomnień.
Niedźwiedź w świecie alchemii
W tradycji alchemicznej niedźwiedź postrzegany jest, jako symbol transformacji i materii pierwotnej. Dla starożytnych alchemików był on uosobieniem równowagi pomiędzy energią i wytrzymałością. Nie jest to jednowymiarowe zwierzę i dopatrywać można się w nim zarówno energii żeńskiej, jak i męskiej. W stanie hibernacji niedźwiedź reprezentuje pasywną, żeńską naturę i w tym wypadku przyrównuje się go do Księżyca i rtęci (w alchemii)>. Z kolei, gdy przebudza się ze snu zimowego, odpowiada za aktywną i asertywną, męską i pewną siebie domenę, do której przypisane jest Słońce i złoto. W naturze niedźwiedzia dopatrywano również symbolu zmartwychwstania, które było ściśle powiązane z jego hibernacją. Po długim i samowiednym śnie, gdzieś w jaskini, wyłaniała się zwycięsko na powierzchnię pełen energii i gotowości do działania.
Podsumowanie symboliki związanej z niedźwiedziem
Niedźwiedź to bez wątpienia zwierzę, na które poszczególne kultury patrzyły w zupełnie inny sposób. Jest w nim wiele sprzeczności i może dlatego ludzie dopisywali mu tak wiele rozmaitych znaczeń. Przypomina nam, że nic tak naprawdę nie jest jednowymiarowe. Na jedną rzecz możemy patrzeć z paru odmiennych perspektyw i to jest w tym wszystkim najlepsze.